رویکردی تحلیلی بر تأثیر اندیشه ها در معماری و شهرسازی (تحلیل تطبیقی اندیشه های فلسفی و حکمی)

موضوع این مقاله بررسی تأثیر اندیشه ها بر شکل گیری آثار معماری و شهرسازی است. اندیشه های حکمی وفلسفی تأثیر بنیادینی در تاریخ معماری شهرسازی دنیا داشته اند. به عبارتی، هنر و معماری هر ملتی در طول تاریخ، نمود بیرونی و مادی شده اندیشه های مختلف، به عنوان تبلوردهنده درونمایه های فکری و فرهنگی مردمان آن سرزمین بوده است. بهعبارتی هنر و معماری دارای حقیقت تاریخی ای است که در هر دوره به اقتضای الگوواره های غالب بر اذهان، افهام و قلوب به نحوی ظهوردارد. شکل گیری فضاهای کالبدی و آثار هنری در هر شرایطی متأثر از اندیشه های فلسفی و حکمی بوده است. در تحلیل اندیشمندان به طور عام و اندیشمندان شرقی به طور خاص تمایز مشخصی بین این اندیشه ها و تأثیرات آن ها به چشم نمی خورد. این مقاله با هدف بررسی دقیق تر مفاهیم فلسفه و حکمت و بیان ویژگی های اندیشه های نشأت گرفته از مفاهیم و مبانی فلسفی و حکمی سعی در تبیین ویژگی های هنر، هنرمند و آثار هنری برخوردار از این اندیشه ها دارد. روش تحقیق مقاله، بررسی اسنادی و تحلیل های توصیفی- تفسیری متون و آثار معماری مختلف است، که با بهره گیری از استدلال منطقی و تحلیل های کیفی بررسی شده اند. نتایج این تحقیق نشان دهنده آن است که اندیشه های فلسفی و حکمی تأثیرات بنیادینی بر شکل گیری آثار مختلف معماری گذاشته است. نوع تأثیرگذاری و خاستگاه این دو نوع اندیشه دارای تفاوت های جوهری بوده و آثار هنری و معماری غرب و شرق به ترتیب بیشتر متأثر از اندیشه های فلسفی و اندیشه های حکمی می باشند. حکمت همان فلسفه غربی نیست، بلکه دارای تفاوت های جوهری و اساسی با آن بوده و به تبع آن نیز اندیشه های فلسفی و حکمی دارای تفاوت های ماهوی می باشند. معماری شرقی به خصوص معماری ایرانی بیشتر متأثر از اندیشه های حکمی الهی است و مبتنی بر تجربه استحسانی و شهود. هر نوع شناخت از آن، با شناخت عوالم آن جهانی و این جهانی آفریننده آن قابل درک و استنباط خواهد بود. در حالی که هنر و معماری غرب عمدتاً، تبلور اندیشه های فلسفی و تجربه و تعقل است.